Silis Ölçümü: İş Sağlığı ve Güvenliği İçin Hayati Bir Adım

Silis Nedir?

Silis, doğada bol miktarda bulunan bir mineral olan silikanın (SiO₂) kristal formudur. İnşaat, madencilik, taş ocakları, seramik ve cam üretimi gibi sektörlerde sıkça karşılaşılan silis, toz formunda havaya karışarak insan sağlığı üzerinde ciddi riskler oluşturabilir. Solunabilir kristal silis (RCS), uzun süreli maruziyetlerde akciğer hastalıklarına ve hatta kansere yol açabilir.

Silis Ölçümlerinin Önemi

Silis ölçümleri, çalışma ortamlarındaki havada bulunan solunabilir silis tozlarının seviyesini belirlemek amacıyla yapılır. Yüksek seviyelerde silis maruziyeti, ciddi solunum yolu hastalıklarına neden olabilir. Bu nedenle, iş yerlerinde silis ölçümleri yapmak, çalışan sağlığını korumak ve iş güvenliğini sağlamak açısından büyük önem taşır. Ayrıca, birçok ülkede iş yerlerinde silis maruziyeti için yasal sınırlar belirlenmiştir ve bu sınırların aşılmaması gerekmektedir.

Silisin Sağlık Üzerindeki Etkileri

• Silikozis: Uzun süreli kristal silis tozuna maruz kalmak, akciğerlerde kalıcı hasar oluşturan ve ölümcül olabilen bir hastalık olan silikozise yol açar. Belirtiler arasında öksürük, nefes darlığı ve göğüs ağrısı bulunur.
• Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH): Silis tozu, solunum yollarında inflamasyona neden olarak KOAH gelişimine katkıda bulunabilir.
• Akciğer Kanseri: Solunabilir kristal silis maruziyeti, Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) tarafından kanserojen olarak sınıflandırılmıştır. Bu nedenle, uzun süreli maruziyet akciğer kanseri riskini artırabilir.

Silis Ölçümleri Nasıl Yapılır?

Silis ölçümleri, çalışma ortamlarındaki havada bulunan solunabilir toz seviyelerini ölçmek için özel cihazlar ve yöntemlerle gerçekleştirilir. Genellikle kişisel örnekleyiciler kullanılarak çalışanların maruz kaldığı silis seviyeleri belirlenir. Ölçüm yapılırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:

1. Doğru Örnekleme Yöntemleri: Ölçümlerin doğru sonuçlar verebilmesi için numunelerin doğru yöntemlerle alınması gerekir. Kişisel örnekleyiciler, çalışanların soluma bölgesinde bulunan havayı analiz ederek gerçekçi sonuçlar sağlar.
2. Kalibrasyon ve Hassasiyet: Ölçüm cihazlarının düzenli olarak kalibre edilmesi, güvenilir sonuçlar elde etmek için şarttır.
3. Düzenli ve Periyodik Ölçümler: Özellikle yüksek risk taşıyan iş yerlerinde periyodik olarak ölçümler yapılmalı ve silis seviyeleri kontrol altında tutulmalıdır.

Hangi Alanlarda Silis Ölçümleri Yapılır?

• İnşaat ve Yıkım Çalışmaları: Beton kesme, kumlama ve yıkım çalışmaları sırasında yoğun miktarda silis tozu açığa çıkar. Bu nedenle düzenli silis ölçümleri yapılmalıdır.
• Madencilik ve Taş Ocakları: Yer altı ve açık ocak madencilik faaliyetlerinde çalışanlar yoğun silis tozuna maruz kalabilir. Bu nedenle, bu tür iş yerlerinde ölçümler düzenli olarak yapılmalıdır.
• Seramik ve Cam Üretimi: Seramik, fayans, cam ve benzeri ürünlerin üretiminde kullanılan ham maddeler de yüksek miktarda silis içerir.
• Kumlama ve Boya Sökme İşleri: Kumlama işlemi sırasında havaya yayılan silis tozu, çalışan sağlığı üzerinde ciddi riskler oluşturabilir. Bu yüzden bu tür işlemlerin yapıldığı yerlerde ölçümler şarttır.

Silis Maruziyetini Azaltma Yöntemleri

• Etkili Havalandırma Sistemleri: Çalışma ortamında sürekli hava akışı sağlayan havalandırma sistemleri, silis tozlarının yoğunluğunu azaltmaya yardımcı olur.
• Toz Bastırma Teknikleri: Islak kesim, su püskürtme ve toz bastırıcı malzemeler kullanarak, havaya karışan toz miktarı azaltılabilir.
• Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD): Solunum maskeleri, gözlükler ve uygun iş kıyafetleri ile çalışanlar korunmalıdır.
• Eğitim ve Farkındalık: Çalışanların silis maruziyeti konusunda bilinçlendirilmesi, risklerin azaltılmasında önemli bir adımdır. Doğru çalışma teknikleri ve korunma yöntemleri öğretilmelidir.

Yasal Düzenlemeler ve Silis Sınır Değerleri

Birçok ülkede, iş yerlerinde silis maruziyeti için belirlenen yasal sınır değerler bulunmaktadır. Bu sınır değerler, işverenlerin çalışan sağlığını koruma yükümlülüğünün bir parçasıdır. Yasal düzenlemelere uyulmadığı takdirde iş yerleri ciddi yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir. Bu nedenle, işverenlerin düzenli ölçümler yaparak ve gerekli önlemleri alarak çalışanlarının güvenliğini sağlamaları gerekmektedir.

Silis ölçümleri, çalışanların sağlığını korumak ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak için kritik öneme sahiptir. Özellikle riskli sektörlerde düzenli olarak yapılan silis ölçümleri, potansiyel tehlikeleri erken tespit etmeye ve gerekli önlemleri almaya olanak tanır. İş yerlerinde sağlık ve güvenlik standartlarına uyum sağlamak, hem çalışan sağlığı açısından hem de yasal sorumluluklar açısından büyük önem taşır.